Położony nad Wisłą, na siedmiu malowniczych wzgórzach Sandomierz to jedno z nielicznych miast w Polsce, gdzie w stanie niemal idealnym zachowała się historyczna, zabytkowa, zabudowa warowna. Przez miasto przebiega pięć szlaków turystycznych i na każdym znajdziemy wiele ciekawych atrakcji. To, co jednak najciekawsze to zabytki w Sandomierzu. Brama Opatowska, Zamek w Sandomierzu, czy Dom Długosza, to jedne z wielu licznych ciekawych punktów na mapie tego zabytkowego miasta. Warto poznać i odwiedzić wszystkie, ponieważ poznamy w nich historię, która miała istotny wpływ na losy całego kraju. Sandomierz bowiem był jednym z miast, które zapisały się w historii jako siedziba królów.
Zabytki Sandomierza – muzea, zamki i świątynie
Niegdyś Sandomierz okalały solidne mury obronne. Powodem tego był fakt, że miasto było miejscem handlu zagranicznego. Z całej Europy przybywali tu kupcy i handlarze, którzy przerzucali istotne towary z Europy Zachodniej do Rusi. Nic dziwnego, że Sandomierz często był obiektem zainteresowania wielu najeźdźców, w końcu pełnił istotną funkcję w Królestwie Polskim. Zabytki Sandomierza są więc ściśle związane z tą częścią historii, chociaż nie tylko. Również podczas Drugiej Wojny Światowej wiele działo się w mieście. Z powodu licznej ludności żydowskiej, naziści postanowili utworzyć w Sandomierzu getto, mieszczące się przy dzisiejszej ulicy Żydowskiej.
Brama Opatowska
Jest to punkt obowiązkowy każdej wycieczki do Sandomierza oraz idealne miejsce widokowe. Brama Opatowska została wzniesiona między czternastym a szesnastym wiekiem. Tu obok niej znajdziemy furtę dominikańską tzw. Ucho Igielne oraz fragmenty średniowiecznych murów obronnych. To bardzo istotne zabytki w Sandomierzu, ponieważ są one świadectwem najstarszych dziejów, tego miasta. Brama, która dotrwała naszych czasów to jedna z czterech wybudowanych przez Kazimierza Wielkiego. Niegdyś całe miasto okrążały mury obronne, dziś natomiast możemy zobaczyć ich pozostałości. Ostała się wspomniana brama oraz furta.
Zamek w Sandomierzu
Badania prowadzone w Sandomierzu potwierdziły, że zanim powstał tu zamek, istniał gród warowny. To na nim została zbudowana zabytkowa budowla. Późniejsza rozbudowa zamku była podyktowana faktem, że w dwunastym wieku Sandomierz stał się stolicą królestwa dzielnicowego, a zamek tym samym rezydencją książęcą. Z czasem była tu również renesansowa rezydencja i kasztelania. Kazimierz Wielki natomiast rozbudował gród i uczynił z niego murowany zamek, łączący się z murami obronnymi miasta. Miejsce bardzo malownicze, ciekawe i świetnie zachowane. Co istotne jest to miejsce dla całych rodzin podobnie jak inne zabytki. Sandomierz jest bowiem bardzo nastawionym miejscem na turystów, toteż wszystkie atrakcje są dostosowane pod rodziny z dziećmi.
Katedra w Sandomierzu
Czternastowieczna bazylika katedralna w Sandomierzu, to miejsce niemalże idealnie zachowane od czasu jej wybudowania. Gotycka świątynia zachowała swój bogaty wystrój i układ przestrzenny. Warte uwagi są zdobiące ja freski oraz klasyczna gotycka architektura. Bazylika została wzniesiona na miejscu innej świątyni zniszczonej najazdami Tatarów. Portale oraz ołtarze są zdobione niezwykłym czarnym, oraz różowym marmurem. Wśród sakralnych dzieł sztuki i obrazów, zobaczyć można również dzieła sztuki opowiadające historię Sandomierza. Podobnie jak większość tego typu budowli sakralnych robi niebywałe wrażenie, warto również wybrać się tu na Eucharystię, ponieważ w katedrze znajdują się zabytkowe organy o niezwykłym brzmieniu.
Kościół Świętego Jakuba
Dominikanie zostali sprowadzeni tutaj w trzynastym wieku przez biskupa krakowskiego. W świątyni można oglądać imponujący sarkofag księżniczki Adelajdy, która była fundatorką kościoła. W kościele również można zobaczyć relikwia 48 męczenników dominikanów, wraz z ich przeorem. Na dzwonnicy natomiast można zobaczyć najstarszy dzwon w Polsce oraz cenny krucyfiks umiejscowiony tuż nad ołtarzem w prezbiterium. Kościoły i świątynie to wyjątkowe zabytki Sandomierza, bowiem najczęściej łączy się z nimi trudna lub bardzo smutna historia, która miała istotny wpływ na dalsze losy miasta. Warto wspomnieć, że zakon dominikanów odgrywał i odgrywa istotną rolę w dziejach miasta. Na pewno warty jest również uwagi dom dominikanów, który również jest zabytkiem tego miasta.
Muzeum w Domu Długosza
Zbudowany w piętnastym wieku Dom Długosza jest najlepiej zachowanym gotyckim domem mieszkalnym, który doczekał naszych czasów. Dom został ufundowany przez historyka, Jana Długosza, stąd nazwa tego niezwykłego miejsca. Wewnątrz znajdziemy imponujące zbiory Muzeum Diecezjalnego. W muzeum znajdziemy cenne dzieła sztuki: rzeźby, obrazy, sztukę sakralną, ale również niezwykłe elementy wystroju, czy ciekawą kolekcję mebli, ceramiki, numizmatyki oraz zbiory archeologiczne. Miejsce zdecydowanie warte uwagi, choćby ze względu na unikatowość zbiorów jak i samego Domu Długosza.
Pałac Biskupi w Sandomierzu
Pałac został wzniesiony z pozostałości kościoła Marii Magdaleny i Świętego Piotra. Piękna biała budowla z wieżą, jest na pewno warta uwagi. Niestety nie ma możliwości, aby zwiedzić budynek, mieści się w nim bowiem siedziba Biskupa Ordynariusza Sandomierskiego. Nie mniej warto się wybrać na spacer w pobliże budynku. Wokół obrasta go bujna i pięknie przystrzyżona roślinność, a sam Pałac jest warty zobaczenia.
Sandomierz zabytki – podziemia, synagoga, a może spichlerz?
Wieloma niezwykłymi budowlami może pochwalić się Sandomierz. Zabytki, które można tu zobaczyć, są w niezwykle dobrym stanie i pozwalają na zrozumienie historii miasta. W mieście znajduje się sto dwadzieścia zabytków, wiele obiektów należy to krajowego, ale również europejskiego dziedzictwa kulturowego. Obok Wrocławia i Krakowa, Sandomierz był główną siedzibą władcy Królestwa Polskiego. To tutaj w Zamku został podpisany akt elekcyjny Lwowa, a w Kamienicy Oleśnickich zawarto tzw. zgodę sandomierską.
Podziemna Trasa Turystyczna
Znajdujące się pod Starym Miastem połączone korytarzami piwnice i komory, to w istocie system podziemnych składów kupieckich. Wydrążone w lessowej skale, przebiegają pod całym Starym Miastem. Przechowywano tu głównie śledzie, wino oraz sól, którymi później handlowano. W przypadku najazdów na miasto oraz wszelkich innych niebezpiecznych sytuacji pełniły również funkcję obronną. Wówczas zapotrzebowanie na takie podziemne magazyny było spore, toteż sandomierskie podziemia osiągnęły w pewnym momencie aż 15 metrów głębokości. To unikatowe i ciekawe miejsce, które obowiązkowo będąc w Sandomierzu, należy odwiedzić.
Sandomierski Ratusz
Bez wątpienia jest to jeden z najpiękniejszych renesansowych ratuszy w naszym kraju. Rozbudowany został w piętnastym wieku, ponieważ pierwotnie był jedynie w kształcie wieży, która również przetrwała do naszych czasów. Na wieży znajdziemy orła z czasów Księstwa Warszawskiego. Sama budowla wielokrotnie ulegała pożarom jednak szczęśliwie, udawało się ją odbudowywać. Niegdyś w piwnicy ratusza mieściło się więzienie, gdzie torturowano więźniów. W więzieniu mieściły się kółka i haki na ścianach. Dziś w części ratusza znajdziemy muzeum, gdzie mieści się wystawa historyczno-artystyczna.
Collegium Gostomianum
Jedna z najstarszych szkół średnich w Polsce, zdecydowanie robi wrażenie. Późnorenesansowa budowla, zachowała swój pierwotny wygląd. Siedemnastowieczna budowla została wzniesiona przez Michała Hitza. Podczas badań archeologicznych udało się ustalić, że dawniej mieścił się tu gród od cmentarzysko. Wewnątrz zachował się pierwotny układ budynku, system ogrzewania, klatka schodowa oraz piwnice. Na chwilę obecną podobnie jak dawniej, funkcjonuje tu szkoła.
Dawna Synagoga i Dzielnica Żydowska
W siedemnastym wieku król Jan Kazimierz dał przywilej żydom, aby w zamian za zamieszkanie w mieście zbudowali jego potęgę i w związku z tym nadał im spore uprawienia gospodarcze. Chociaż w międzyczasie pojawiło się wiele niesprzyjających okoliczności dla ludności żydowskiej, z czasem wrócili do Sandomierza i zbudowali wiele dobrze prosperujących biznesów. Została tutaj zbudowana synagoga, a wzdłuż ulicy żydowskiej mieszkało wiele przedstawicieli ludności żydowskiej i prowadziła swoje firmy oraz sklepy. Wiele wysokorozwiniętych, chociaż niedużych zakładów przemysłowych w Sandomierzu należało właśnie do żydowskich przedsiębiorców. Tak było aż do czasów Drugiej Wojny Światowej.
Władze III Rzeszy postanowiły stworzyć w Sandomierzu getto. Getto to, zamieszkiwało 5200 żydów, z czego aż 1000 zostało przewiezionych do obozów koncentracyjnych. Obecnie w dawnej Synagodze mieści się Archiwum Państwowe i budynek można zwiedzać jedynie od zewnątrz. Jednak piękne kamienice przy ulicy żydowskiej, w miejscu starego getta zachowały się do dziś.
Spichlerz
Spichlerz w Sandomierzu został wybudowany w siedemnastym wieku. W dziewiętnastym wieku natomiast budynek został przebudowany. Zgodnie z przekazami, pod same mury budynku podchodziła rzeka Wisła. Jest to jedyny spichlerz sandomierski, który przetrwał do naszych czasów. Na początku dwudziestego wieku został przebudowany i zaadaptowany na cele mieszkalne, toteż można go oglądać z zewnątrz.
Kamienica Oleśnickich
Nazywana najpiękniejszą kamienicą Sandomierza, Kamienica Oleśnickich mieszcząca się na Rynku to niezwykle ważny obiekt na mapie miasta. W szesnastym wieku właścicielem kamienicy był wojewoda Andrzej Leszczyński. To tutaj w 1570 roku podpisano tzw. zgodę sandomierską, czyli pakt tolerancji pomiędzy luteranami, kalwinami i braćmi czeskimi. W osiemnastym wieku budynek uległ zniszczeniu w wyniku pożaru, jednak chwilę po tym działkę postanowiła kupić rodzina Oleśnickich. Na miejscu starej kamienicy, powstała nowa. Budynek jednak całkowicie prawdopodobnie nie uległ zniszczeniu, a rodzina zbudowała znaną nam dziś kamienicę, wykorzystując stare elementy. Dokładny stary wygląd budynku udało się przywrócić w dwudziestym wieku na podstawie ocalałych źródeł. Dziś w kamienicy mieści się Poczta Polska, a jej piwnice możemy zwiedzać w ramach Podziemnej Trasy Turystycznej.